Praca Dyplomowa teoretyczna obroniona na 5.0 w Kolegium Nauczycielskim w 2011 na kierunku Pedagogika resocjalizacyjna. 37 stron.
Spis treści
Wstęp 3
Rozdział I. Pojęcie Kulturotechniki 4
1.1 Kulturotechnika w ujęciu Czesława Czapówa 4
1.2 Kulturotechnika w ujęciu Stanisława Górskiego 8
1.3 Kulturotechnika w ujęciu Marka Konopczyńskiego 10
Rozdział II. Arteterapia jako jedna z form Kulturotechniki. Podział i wybrane przykłady. 13
2.1 Definicja Arteterapia 13
2.2 Muzykoterapia 16
2.3 Choreoterapia 18
2.4 Biblioterapia 20
2.5 Dramaterapia. 23
2.6 Filomterapia. 25
Rozdział III. Wykorzystanie Kulturotechniki w resocjalizacji 28
3.1 Formy działań wychowawczych w ramach kulturotechniki w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. 28
3.2 Efekty oddziaływania resocjalizującego z wykorzystaniem Kulturotechniki, na przykładzie Teatru Resocjalizacji „Scena Coda” 31
Wnioski Końcowe 34
Aneks 36
Bibliografia 36
Wstęp
Kulturotechnika stanowi jedno z kluczowych pojęć w dziedzinie resocjalizacji, a jej rola we współczesnym podejściu do pracy wychowawczej oraz resocjalizacyjnej jest nie do przecenienia. W obliczu dynamicznych zmian społecznych, które wymagają coraz bardziej elastycznych, kreatywnych i skutecznych metod oddziaływania na osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, kulturotechnika staje się narzędziem o wyjątkowym znaczeniu. Resocjalizacja, jako proces ukierunkowany na przywrócenie jednostki do pełnego funkcjonowania w społeczeństwie, wymaga podejścia holistycznego, w którym nie tylko aspekt terapeutyczny, ale i kulturowy odgrywa kluczową rolę.
Kulturotechnika, rozumiana jako zestaw działań i metod mających na celu kształtowanie oraz rozwój wrażliwości kulturowej, estetycznej i moralnej jednostki, pozwala nie tylko na zmianę jej zachowań, ale także na głębszą transformację jej postaw i wartości. Jest to proces, który wykorzystuje szeroko rozumianą kulturę jako narzędzie w edukacji, terapii oraz profilaktyce społecznej. W kontekście resocjalizacji kulturotechnika obejmuje różnorodne formy działań, takie jak arteterapia, muzykoterapia, biblioterapia czy teatry resocjalizacyjne, które mają na celu nie tylko rozwijanie kreatywności i talentów, ale także odbudowę tożsamości i poczucia własnej wartości u osób przebywających w instytucjach resocjalizacyjnych.
Kulturotechnika, według koncepcji teoretycznych opracowanych przez takich badaczy jak Czesław Czapów, Stanisław Górski czy Marek Konopczyński, nie tylko umożliwia efektywniejsze oddziaływanie na osoby wykluczone społecznie, ale także otwiera nowe perspektywy w pracy z młodzieżą zagrożoną demoralizacją. Jej uniwersalność pozwala na stosowanie jej w różnorodnych instytucjach resocjalizacyjnych, takich jak zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich czy ośrodki terapeutyczne, a także poza nimi, w ramach programów profilaktycznych i wychowawczych. Zastosowanie technik kulturowych, takich jak muzyka, taniec, teatr czy literatura, przyczynia się do stworzenia środowiska, w którym osoby z marginesu społecznego mogą na nowo odnaleźć swoje miejsce, rozwijając umiejętności interpersonalne, kreatywność i samoświadomość.
W kontekście teorii resocjalizacji, kulturotechnika nie jest jedynie narzędziem wspomagającym, ale stanowi integralny element procesu wychowawczego, który stawia na rozwój człowieka przez sztukę i kulturę. W odróżnieniu od tradycyjnych metod wychowawczych, które często koncentrują się na restrykcyjnych normach i karach, podejście oparte na kulturotechnice daje możliwość aktywnego uczestnictwa w procesie resocjalizacji poprzez twórczą ekspresję. Tego rodzaju działania sprzyjają integracji jednostki z grupą, rozwijają jej zdolności komunikacyjne oraz uczą konstruktywnego wyrażania emocji i rozwiązywania konfliktów.
W szczególności arteterapia, jako jedna z najpopularniejszych form kulturotechniki, odgrywa istotną rolę w procesie terapeutycznym, pozwalając uczestnikom zajęć na wyrażenie siebie w sposób pozawerbalny, co jest szczególnie ważne w pracy z osobami, które z różnych powodów mają trudności z komunikacją lub wyrażaniem swoich uczuć w sposób werbalny. Działania takie jak muzykoterapia, choreoterapia, dramaterapia czy filomterapia, które są rozwinięciem arteterapii, oferują bogaty wachlarz możliwości terapeutycznych, angażując uczestników w proces twórczy, który sprzyja transformacji wewnętrznej.
Praktyczne zastosowanie kulturotechniki w resocjalizacji znajduje swoje odzwierciedlenie w licznych przykładach z rzeczywistości, takich jak Teatr Resocjalizacyjny „Scena Coda”, który od lat cieszy się dużym uznaniem jako skuteczne narzędzie oddziaływania na młodzież w zakładach poprawczych. Przykład ten pokazuje, że kulturotechnika może być nie tylko skutecznym środkiem terapeutycznym, ale także inspirującą formą pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, oferując im nowe perspektywy na życie oraz szanse na reintegrację z otoczeniem.
Celem niniejszej pracy jest szczegółowe przedstawienie pojęcia kulturotechniki, jej teoretycznych podstaw oraz praktycznych zastosowań w procesie resocjalizacji. W pracy zostaną omówione główne nurty i formy kulturotechniki, jak również konkretne przykłady jej zastosowania w instytucjach resocjalizacyjnych. Rozważania teoretyczne będą oparte na koncepcjach trzech wybitnych badaczy: Czesława Czapówa, Stanisława Górskiego oraz Marka Konopczyńskiego, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój tej dziedziny. Szczególny nacisk zostanie położony na rolę arteterapii i jej poszczególnych form w pracy z młodzieżą zagrożoną demoralizacją, jak również na praktyczne efekty oddziaływań resocjalizacyjnych przy użyciu kulturotechniki.
Praca ta ma na celu nie tylko zaprezentowanie roli kulturotechniki jako narzędzia resocjalizacyjnego, ale także zwrócenie uwagi na jej potencjał w kontekście współczesnych wyzwań społecznych. W dobie globalizacji, wzrostu poziomu przemocy oraz wykluczenia społecznego, metody oparte na kulturze i sztuce stają się coraz bardziej potrzebne, aby efektywnie przeciwdziałać negatywnym zjawiskom i wspierać procesy reintegracji społecznej.
