KATOLICKI UNIWERSYTET LUBELSKI / WYDZIAŁ NAUK SPOŁECZNYCH / INSTYTUT PSYCHOLOGII
SPIS TREŚCI
WSTĘP s. 4
ROZDZIAŁ I. TEORETYCZNE PODSTAWY PRACY s. 8
1. ZAGADNIENIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH s. 8
1. 1. Podstawowe pojęcia i definicje s. 8
1. 2. Konceptualizacja kompetencji społecznych s. 11
1. 2. 1. Kompetencje społeczne w teoriach inteligencji społecznej s. 11
1. 2. 2. Kompetencje społeczne w wybranych teoriach osobowości s. 13
1. 3. Struktura kompetencji społecznych s. 15
1. 4. Rodzaje sytuacji trudnych wymagających kompetencji społecznych s. 19
1. 4. 1. Sytuacje intymne s. 19
1. 4. 2. Sytuacje społecznej ekspozycji s. 21
1. 4. 3. Sytuacje wymagające asertywnego zachowania s. 22
1. 5. Uwarunkowania kompetencji społecznych s. 23
1. 6. Znaczenie kompetencji społecznych dla funkcjonowania człowieka s. 24
2. PROBLEMATYKA DOTYCZĄCA OBRAZU SIEBIE s. 26
2. 1. Podstawowe pojęcia i definicje s. 26
2. 2. Konceptualizacja obrazu siebie s. 29
2. 2. 1. Orientacja psychoanalityczna s. 29
2. 2. 2. Orientacja behawiorystyczna s. 30
2. 2. 3. Orientacja poznawcza s. 31
2. 2. 4.Orientacja humanistyczna s. 32
2. 3. Struktura obrazu siebie s. 33
2. 4. Geneza obrazu siebie s. 35
2. 5. Rozwój i dynamika obrazu siebie s. 37
2. 6. Funkcje obrazu siebie s. 40
3. POWIĄZANIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH Z OBRAZEM SIEBIE s. 43
3. 1. Teoretyczne uzasadnienie połączenia kompetencji społecznych
z obrazem siebie s. 43
3. 2. Przegląd dotychczasowych badań dotyczących związku
kompetencji społecznych z obrazem siebie s. 45
3. 3. Problem i hipotezy badawcze s. 47
ROZDZIAŁ II. PROGRAM BADAŃ EMPIRYCZNYCH s. 48
1. CHARAKTERYSTYKA ZASTOSOWANYCH METOD s. 48
1. 1. Kwestionariusz Kompetencji Społecznych (KKS) A. Matczak s. 48
1. 2. Test Przymiotnikowy ACL H. G. Gougha i A. B. Heilbruna s. 50
2. OPIS BADANEJ POPULACJI s. 52
3. PROCEDURA BADANIA s. 53
ROZDZIAŁ III. ANALIZA I INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ s. 55
1. ROZKŁAD ZMIENNYCH W BADANEJ GRUPIE MŁODZIEŻY s. 55
1. 1. Poziom kompetencji społecznych w badanej grupie młodzieży s. 55
1. 2. Obraz siebie w badanej grupie młodzieży s. 56
2. ZALEŻNOŚCI MIĘDZY KOMPETENCJAMI SPOŁECZNYMI
A OBRAZEM SIEBIE s. 58
2. 1. Związki między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie
mierzonym skalami Modus operandi ACL s. 58
2. 2. Związki między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie
mierzonym skalami potrzeb ACL s. 61
2. 3. Związki między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie
mierzonym skalami tematycznymi ACL s. 67
2. 4. Związki między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie
mierzonym skalami analizy tranzakcyjnej ACL s. 70
2. 5. Związki między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie
mierzonym skalami oryginalności-inteligencji ACL s. 72
3. PODSUMOWANIE I DYSKUSJA WYNIKÓW s. 73
ZAKOŃCZENIE s. 90
BIBLIOGRAFIA s. 94
ANEKSY
Ze wstępu
Kompetencje społeczne i obraz siebie to dwa kluczowe aspekty funkcjonowania człowieka, które wzajemnie na siebie oddziałują i kształtują jakość relacji interpersonalnych oraz poczucie własnej wartości. Kompetencje społeczne pozwalają jednostce skutecznie poruszać się w środowisku społecznym, nawiązywać kontakty, wyrażać swoje potrzeby oraz radzić sobie w sytuacjach trudnych. Z kolei obraz siebie, jako zbiór przekonań na temat własnej osoby, wpływa na sposób, w jaki człowiek interpretuje swoje doświadczenia i podejmuje interakcje z innymi ludźmi. Celem niniejszej pracy jest analiza zależności między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów psychologicznych, które leżą u podstaw tych zjawisk.
W pierwszym rozdziale pracy omówione zostaną teoretyczne podstawy kompetencji społecznych oraz obrazu siebie. Przedstawiona zostanie ich definicja, struktura oraz czynniki warunkujące ich rozwój. Kompetencje społeczne są ujmowane w różnych teoriach psychologicznych, w tym w koncepcjach inteligencji społecznej oraz teoriach osobowości, które podkreślają rolę zarówno wrodzonych predyspozycji, jak i wpływu środowiska. Następnie zostanie przeanalizowane pojęcie obrazu siebie, jego geneza, funkcje oraz rozwój w różnych nurtach psychologicznych – psychoanalizie, behawioryzmie, podejściu poznawczym i humanistycznym. Szczególna uwaga zostanie poświęcona temu, w jaki sposób jednostka kształtuje swoje przekonania na temat siebie i jak wpływa to na jej interakcje społeczne.
Drugi rozdział pracy poświęcony jest metodologii badań empirycznych. Opisane zostaną zastosowane narzędzia badawcze, w tym Kwestionariusz Kompetencji Społecznych (KKS) autorstwa A. Matczaka oraz Test Przymiotnikowy ACL opracowany przez H. G. Gougha i A. B. Heilbruna, który pozwala na wieloaspektową ocenę obrazu siebie. Przedstawiona zostanie także charakterystyka badanej grupy oraz sposób przeprowadzenia badań, co umożliwi lepsze zrozumienie kontekstu uzyskanych wyników.
W trzecim rozdziale przeprowadzona zostanie analiza wyników badań, która pozwoli określić, w jakim stopniu kompetencje społeczne są powiązane z obrazem siebie u młodzieży. Przeanalizowane zostaną zależności między kompetencjami społecznymi a poszczególnymi skalami ACL, co umożliwi uchwycenie specyficznych wzorców i zależności. Wyniki te zostaną następnie omówione w kontekście wcześniejszych badań oraz teoretycznych rozważań, co pozwoli na sformułowanie wniosków dotyczących znaczenia kompetencji społecznych dla budowania pozytywnego obrazu siebie.
Ostateczne wnioski płynące z pracy mogą mieć istotne znaczenie dla praktyki psychologicznej, pedagogicznej i terapeutycznej. Zrozumienie zależności między kompetencjami społecznymi a obrazem siebie może pomóc w opracowaniu skuteczniejszych metod wspierania młodzieży w rozwoju osobistym i społecznym. Kształtowanie umiejętności społecznych może bowiem nie tylko ułatwiać nawiązywanie i utrzymywanie relacji, ale również wzmacniać poczucie własnej wartości i wpływać na ogólną jakość życia jednostki.
