Prac magisterska obroniona na UNIWERSYTECIE GDAŃSKIM w 2000 roku, 77 stron.
SPIS TREŚCI
WSTĘP 3
I. ŚRODOWISKO WIEJSKIE I JEGO CHARAKTER 5
1.1. POJĘCIE ŚRODOWISKA I TYPY ŚRODOWISK. 5
1.2 CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA WIEJSKIEGO 8
1.3 POJĘCIE ŚRODOWISKA W ODNIESIENIU DO WYCHOWANKA 10
1.4. RODZINA JAKO ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE 12
II. STAN OŚWIATY NA WSI 17
2. 1. INFRASTRUKTURA OŚWIATOWA NA WSI 17
2. 2. EDUKACJA KULTURALNA I WARUNKI KULTURALNE WSI 23
2. 3. DZIAŁANIA NA RZECZ POPRAWY STANU OŚWIATY NA WSI 28
III REFORMA EDUKACJI – SZANSĄ DLA WSI 37
3.1. REFORMA EDUKACJI I JEJ ZNACZENIE 37
3.2. SZANSE EDUKACYJNE WSI 42
3.3. SZKOŁA WIEJSKA WOBEC WYZWAŃ INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 45
IV METODOLOGICZNE PODSTAWY BADAŃ 49
4.1. PRZEDMIOT I CEL BADAŃ 49
4.2. PROBLEMY BADAWCZE I HIPOTEZY 51
4.3. ZMIENNE I WSKAŹNIKI 53
4.4. METODA, TECHNIKI I NARZĘDZIA BADAWCZE 56
V. EDUKACJA DZIECKA WIEJSKIEGO W ŚWIETLE BADAŃ 60
5. 1. CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAŃ 60
5. 2. EDUKACJA DZIECKA WIEJSKIEGO 64
PODSUMOWANIE BADAŃ I WNIOSKI KOŃCOWE 75
BIBLIOGRAFIA 77
WSTĘP
Współczesna pedagogika stoi przed wyzwaniami, które są odbiciem dynamicznych przemian społecznych, gospodarczych oraz kulturowych zachodzących na przestrzeni ostatnich dekad. Jednym z kluczowych i wciąż aktualnych obszarów zainteresowania nauk o wychowaniu jest problematyka edukacyjna środowiska wiejskiego. Jest to zagadnienie o tyle istotne, że dotyczy warunków kształtowania się osobowości oraz potencjału rozwojowego młodego pokolenia w realiach, które znacząco różnią się od tych miejskich. Niniejsza praca magisterska, obroniona na Uniwersytecie Gdańskim w roku 2000, stanowi próbę kompleksowego ujęcia specyfiki edukacji dziecka wiejskiego, rozpatrzonej w szerokim kontekście społeczno-kulturowym i pedagogicznym.
Analiza literatury przedmiotu oraz wyników przeprowadzonych badań własnych skłania do refleksji nad wielowymiarowością wpływu środowiska wiejskiego na proces wychowawczy i edukacyjny. W polskim dyskursie pedagogicznym kwestie te były i są przedmiotem nieustającej debaty, która zyskuje na intensywności w obliczu gwałtownych zmian spowodowanych globalizacją, integracją europejską oraz reformami systemu oświatowego.
Na wstępie warto podkreślić, iż środowisko wiejskie, będące głównym punktem odniesienia tej dysertacji, jest pojęciem wieloznacznym i złożonym. Charakteryzuje się ono specyficznymi wartościami, tradycjami, a także ograniczeniami ekonomicznymi i dostępem do dóbr kultury. Edukacja dziecka wiejskiego wymaga zatem zrozumienia kontekstu społecznego, w którym się ono rozwija, a także adaptacji metodyki nauczania i wychowania do tych unikalnych warunków.
Pierwszy rozdział pracy poświęcony jest analizie pojęcia środowiska wychowawczego oraz typów środowisk, z naciskiem na charakterystykę środowiska wiejskiego. Rozważania te stanowią fundament teoretyczny dla dalszych części pracy, które podejmują próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób rodzinne i lokalne warunki życia na wsi wpływają na kształtowanie się postaw, kompetencji i aspiracji edukacyjnych młodych ludzi.
Kolejne rozdziały koncentrują się na stanie oświaty na wsi, omawiając zarówno infrastrukturę oświatową, jak i szeroko pojętą edukację kulturalną. Szczególną uwagę poświęcono działaniom mającym na celu poprawę jakości i dostępności edukacji na terenach wiejskich, które są nie tylko odpowiedzią na potrzeby lokalnych społeczności, ale również elementem szerszej strategii rozwoju kraju.
Znaczący jest trzeci rozdział, gdzie podjęto próbę syntetycznego ujęcia wpływu reformy edukacji na możliwości rozwojowe dzieci i młodzieży wiejskiej. Autorka stara się odpowiedzieć na pytania dotyczące tego, w jaki sposób zmiany w systemie edukacji mogą stanowić szansę dla wsi, biorąc pod uwagę także kontekst integracji europejskiej i wyzwań, jakie ona stawia przed edukacją w obszarach wiejskich.
Metodologiczne podstawy badań przedstawione w czwartym rozdziale wskazują na naukową solidność i interdyscyplinarne podejście do problemu. Praca, łącząc różnorodne metody badawcze, w tym studia przypadków, ankiety i wywiady, dąży do zrozumienia fenomenu edukacji wiejskiej nie tylko przez pryzmat danych ilościowych, ale także poprzez analizę indywidualnych historii, co pozwala uchwycić niuanse i zróżnicowanie wewnętrzne środowiska wiejskiego.
Ostatni rozdział zawiera syntezę badań, która rzuca światło na aktualny stan edukacji dziecka wiejskiego i pozwala sformułować wnioski końcowe oraz rekomendacje. Praca kończy się bibliografią, która jest odzwierciedleniem rzetelnej i wnikliwej pracy badawczej, stanowiąc fundament teoretyczny dla przeprowadzonych analiz i interpretacji.
W kontekście powyższego, niniejsza praca magisterska przyczynia się do pogłębienia wiedzy na temat edukacji wiejskiej w Polsce, jednocześnie wskazując na istotne aspekty społeczne i pedagogiczne związane z procesem kształcenia młodego pokolenia na obszarach wiejskich. Dysertacja ta, obroniona na początku nowego tysiąclecia, z założenia miała być nie tylko przeglądem istniejących rozwiązań, ale przede wszystkim próbą wskazania kierunków niezbędnych zmian i nowych możliwości, które mogłyby się przyczynić do poprawy jakości życia i edukacji na wsi. W takiej perspektywie, opracowanie to nabiera szczególnego znaczenia, stając się istotnym głosem w dyskusji o przyszłości edukacji wiejskiej w Polsce, mając na celu zwrócenie uwagi na potrzebę uwzględnienia specyfiki tego środowiska w procesie tworzenia i implementacji strategii edukacyjnych na poziomie lokalnym, regionalnym oraz krajowym.
