Praca magisterska- nie była broniona. Została napisana na zamówienie, ale klient nie wywiązał się z umowy.
Wstęp 3
Rozdział I. Geneza stanu rycerskiego 7
Rozdział II. Kształtowanie się rycerstwa 19
Rozdział III. Majątki Rycerski 37
1. Pojęcie wielkiej własności ziemskiej 37
2. Początek wielkiej własności rycerskiej 39
3. Nadania pod względem prawnym 62
4. Rycerstwo służebne 67
5. Nadania dla urzędników 69
6. Nadania dla cudzoziemców 70
7. Ziemie będące przedmiotem nadań 72
8. Nadania Ziemskie a „typowe” formy osadnictwa rycerskiego 74
9. Własność ziemska jako podstawa gospodarcza możnowładztwa i rycerstwa polskiego 75
a) ziemie nieuprawne 76
b) Ziemie uprawne 81
10. Inne sposoby nabycia własności ziemskiej 83
Rozdział IV. Pochodzenie herbów i rycerskich zawołań 84
1. Geneza herbów 84
2. Zawołania rycerskie 94
Zakończenie96
Bibliografia 98
Wstęp
Stan rycerski odegrał fundamentalną rolę w historii średniowiecznej Europy, w tym także Polski. Był on nie tylko grupą wojowników, ale także warstwą społeczną, której znaczenie wykraczało daleko poza funkcje militarne. Rycerstwo stanowiło elitę polityczną, gospodarczą i kulturową, kształtując porządek feudalny oraz wpływając na rozwój ustroju państwowego. Jego geneza, rozwój i wpływ na społeczeństwo były przez wieki przedmiotem zainteresowania polskiej historiografii, która na przestrzeni dziejów przedstawiała różne interpretacje jego powstania i roli.
Powstanie rycerstwa było wynikiem długiego procesu przemian społeczno-gospodarczych, które doprowadziły do wykształcenia się nowej klasy wojowników, łączących funkcję militarną z posiadaniem ziemi. Początkowo rycerze wywodzili się z grupy wojowników drużynnych, którzy służyli władcom i możnowładcom, lecz z czasem ich status został usankcjonowany jako odrębny stan społeczny. W Polsce ten proces zachodził w kontekście kształtowania się monarchii wczesnopiastowskiej oraz wprowadzania instytucji feudalnych, adaptowanych z zachodnioeuropejskich wzorców. Rycerstwo uzyskało swoją odrębność prawną i majątkową, a także wypracowało specyficzne obyczaje, które odróżniały je od pozostałych grup społecznych.
Historia polskiego rycerstwa była tematem wielu opracowań historiograficznych, w których podkreślano zarówno jego militarne znaczenie, jak i rolę w strukturze społecznej. W XIX wieku badacze postrzegali stan rycerski jako symbol narodowej tożsamości, związany z obroną ojczyzny i etosem walki o niepodległość. W XX wieku badania nad rycerstwem koncentrowały się na analizie struktury społecznej oraz ekonomicznej, podkreślając znaczenie własności ziemskiej jako podstawy pozycji rycerskiej. Współczesne podejście do tematu uwzględnia także kontekst kulturowy i ideologiczny, badając rycerstwo jako grupę o specyficznym stylu życia, obyczajach i systemie wartości.
Zasadniczym elementem funkcjonowania stanu rycerskiego była ziemia, będąca zarówno źródłem dochodów, jak i podstawą statusu społecznego. Wielka własność ziemska kształtowała się w Polsce na przestrzeni wieków, przybierając różne formy w zależności od uwarunkowań politycznych i gospodarczych. Nadania ziemskie stanowiły kluczowy mechanizm wynagradzania służby wojskowej i lojalności wobec władcy, a także narzędzie organizacji osadnictwa i gospodarki. Wśród form nadawania ziemi wyróżniały się zarówno przywileje dla rodzimych rycerzy, jak i donacje dla cudzoziemców, co miało wpływ na strukturę społeczną i etniczną ziem polskich.
Z rycerstwem nierozerwalnie związana była także symbolika heraldyczna, stanowiąca istotny element jego tożsamości. Herby i zawołania bojowe nie tylko wyróżniały poszczególne rody rycerskie, ale również odgrywały rolę w organizacji feudalnej hierarchii. Geneza herbów wiązała się z praktykami wojennymi i potrzebą identyfikacji na polu bitwy, lecz z czasem heraldyka przekształciła się w złożony system znaków rodowych, regulowany przez określone zasady. Również zawołania rycerskie, początkowo pełniące funkcję sygnałów bojowych, stały się częścią tradycji rodowej i elementem kultury rycerskiej.
Niniejsza praca ma na celu przedstawienie genezy stanu rycerskiego i jego ewolucji w kontekście polskiej historiografii. W pierwszym rozdziale omówione zostaną początki rycerstwa oraz czynniki, które przyczyniły się do jego wykształcenia. Drugi rozdział skupi się na procesie kształtowania się rycerskiego etosu i jego instytucjonalizacji w strukturze feudalnej. Trzeci rozdział poświęcony będzie zagadnieniu własności ziemskiej jako fundamentu pozycji rycerskiej, a czwarty przybliży pochodzenie herbów i rycerskich zawołań. Analiza ta pozwoli ukazać nie tylko historyczny rozwój stanu rycerskiego, ale także jego znaczenie dla społeczeństwa i państwowości polskiej na przestrzeni dziejów.
