PRACA MAGISTERSKA – WYŻSZA SZKOŁA HUMANISTYCZNA IM.AL.GIEYSZTORA W PUŁTUSKU
WSTĘP
ROZDZIAŁ I: POWSTANIE NIEPODLEGŁEGO PAŃSTWA POLSKIEGO
1. 1. Radykalizacja polskiego społeczeństwa w zaborach. Postawy społeczne
1. 2. Orientacje polityczne na ziemiach polskich i ich programy niepodległościowe
1. 3. Kruchy pokój wersalski
ROZDZIAŁ II: STRATEGIA W POLITYCE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA W II RP
2. 1. Polityka a strategia
2. 2. Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa
2. 3. Polityka zagraniczna Marszałka Piłsudskiego
2. 4. Polityka zagraniczna II RP przeciwstawiająca się agresji zbrojnej
2. 5. Geostrategiczne położenie Polski w latach 1937 – 1939
ROZDZIAŁ III: SYSTEMY TOTALITARNE W EUROPIE
3. 1. Przyczyny powstania systemów totalitarnych w Europie
3. 2. System totalitarny we Włoszech
3. 3. System totalitarny III Rzeszy Niemieckiej
3. 4. System totalitarny Związku Radzieckiego
3. 5. II wojna światowa wynikiem słabości europejskiego systemu demokratycznego
ZAKOŃCZENIE
ZDJĘCIA
BIBLIOGRAFIA
WSTĘP
Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku było wydarzeniem przełomowym, które zakończyło ponad sto lat zaborów i przyniosło nadzieję na zbudowanie suwerennego państwa. Jednak proces odbudowy Rzeczypospolitej i kształtowania jej strategii obronnej nie należał do łatwych zadań. Nowo powstałe państwo polskie musiało mierzyć się z szeregiem wyzwań, w tym z nieustabilizowaną sytuacją polityczną w Europie, wewnętrznymi konfliktami społecznymi oraz zagrożeniami ze strony sąsiednich mocarstw. Okres międzywojenny był dla Polski czasem intensywnej pracy nad stworzeniem spójnej polityki bezpieczeństwa oraz strategii obronnej, które miały zagwarantować przetrwanie państwa w obliczu niepewnej przyszłości.
II Rzeczpospolita powstała w wyjątkowo trudnym momencie, gdy Europa była wstrząśnięta skutkami I wojny światowej, a nowy porządek polityczny ustalony przez traktat wersalski był kruchy i niepewny. Polska, odradzając się po latach zaborów, znalazła się w sytuacji, w której musiała na nowo zdefiniować swoje granice, ustalić relacje z sąsiadami oraz zbudować instytucje państwowe, w tym te odpowiedzialne za obronność i bezpieczeństwo. Równocześnie, w międzynarodowym otoczeniu Polski dominowała atmosfera nieufności i napięć, która wkrótce miała doprowadzić do kolejnego globalnego konfliktu.
Strategia obronna Polski w okresie międzywojennym opierała się na wizji Józefa Piłsudskiego, który jako Naczelnik Państwa i później Marszałek, odgrywał kluczową rolę w kształtowaniu polityki zagranicznej i militarnej kraju. Polityka ta była zdeterminowana zarówno przez geostrategiczne położenie Polski, jak i przez konieczność balansowania między dwoma potężnymi sąsiadami – Niemcami i Związkiem Radzieckim. Dla władz II Rzeczypospolitej najważniejsze było zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego oraz zbudowanie zdolności obronnych, które pozwoliłyby na odparcie potencjalnych zagrożeń. Polska próbowała wypracować strategię, która pozwoliłaby na zachowanie niezależności w sytuacji rosnącej agresji ze strony systemów totalitarnych, które zdobywały władzę w Europie.
W niniejszej pracy magisterskiej podejmowana będzie analiza polityki bezpieczeństwa i strategii obronnej II Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem zarówno czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych, które wpłynęły na decyzje polskich władz w tym okresie. Praca ta będzie starała się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób II Rzeczpospolita próbowała zabezpieczyć swoje granice i suwerenność wobec dynamicznie zmieniającej się sytuacji geopolitycznej w Europie oraz jakie były kluczowe założenia strategiczne polskiej polityki obronnej w latach 1918-1939.
Pierwszy rozdział pracy poświęcony zostanie analizie okoliczności powstania niepodległego państwa polskiego, w tym wpływowi nastrojów społecznych i politycznych na ziemiach zaborczych, które przyczyniły się do radykalizacji społeczeństwa. W rozdziale tym omówione zostaną również programy niepodległościowe różnych orientacji politycznych, które miały wpływ na kształt przyszłej Rzeczypospolitej. Zostanie także przedstawiona sytuacja międzynarodowa po zakończeniu I wojny światowej, z naciskiem na rozejm wersalski, który, mimo swoich ambicji, okazał się jedynie kruchym fundamentem dla nowego ładu w Europie.
Drugi rozdział pracy skoncentruje się na strategii polityki bezpieczeństwa państwa, szczególnie w kontekście roli Józefa Piłsudskiego, który odegrał kluczową rolę w kształtowaniu polskiej polityki zagranicznej oraz wojskowej. Przeanalizowane zostaną najważniejsze aspekty polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej, mające na celu przeciwstawienie się potencjalnym zagrożeniom ze strony agresywnych sąsiadów. Szczególna uwaga zostanie poświęcona problematyce geostrategicznego położenia Polski w latach 1937-1939, kiedy napięcia międzynarodowe rosły, a widmo wojny stawało się coraz bardziej realne.
W trzecim rozdziale omówione zostaną systemy totalitarne, które stanowiły największe zagrożenie dla suwerenności II Rzeczypospolitej. Analizie poddane zostaną przyczyny powstania i umocnienia się reżimów totalitarnych we Włoszech, Niemczech oraz Związku Radzieckim. Przedstawiona zostanie także analiza, w jaki sposób ekspansjonistyczna polityka tych państw przyczyniła się do osłabienia systemu demokratycznego w Europie, co ostatecznie doprowadziło do wybuchu II wojny światowej.
Celem niniejszej pracy jest nie tylko szczegółowe zrozumienie strategii obronnej II Rzeczypospolitej, ale również próba oceny, na ile przyjęte założenia polityczne i wojskowe mogły realnie zabezpieczyć państwo polskie przed nadciągającą falą totalitaryzmu. Analiza ta pozwoli także na głębsze zrozumienie, dlaczego mimo wysiłków w zakresie polityki obronnej i dyplomacji, Polska nie była w stanie uniknąć katastrofy września 1939 roku.
Praca opiera się na szerokiej bazie źródeł, w tym na dokumentach archiwalnych, analizach politycznych oraz literaturze naukowej, które pozwolą na kompleksowe ujęcie omawianego zagadnienia. W zakończeniu podjęta zostanie próba odpowiedzi na pytanie, jakie były długoterminowe konsekwencje przyjętej przez II Rzeczpospolitą strategii obronnej i jak wpłynęły one na sytuację Polski na arenie międzynarodowej tuż przed wybuchem II wojny światowej.