Praca licencjacka broniona w WSNHiD w Poznaniu
Okrągły Stół w Polsce i jego polityczne konsekwencje
WSTĘP
ROZDZIAŁ I
RZECZYWISTOŚĆ POLITYCZNA POLSKIEJ RZECZPOSPOLITEJ LUDOWEJ POPRZEDZAJĄCA WYDARZENIA „OKRĄGŁEGO STOŁU”
1.1 Polska opozycja od czasów stanu wojennego do 1989 r.
1.2 Przesłanki nadchodzącego kryzysu PRL – u
ROZDZIAŁ II
OBRADY „OKRĄGŁEGO STOŁU”
2.1 Kompromis czy konfrontacja
2.2 Jak doszło do spotkania przy „Okrągłym Stole”
2.3 Przebieg i rezultaty obrad
ROZDZIAŁ III
POLITYCZNE KONSEKWENCJE USTALEŃ „OKRĄGŁEGO STOŁU”
3.1 Wybory’1989
3.2 Ustalenia „Okrągłego Stołu” – ocena z perspektywy czasu
3.3 Zagraniczne echa przewrotu w Polsce
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA
WSTĘP
Okrągły Stół, który odbył się w Polsce na przełomie lutego i kwietnia 1989 roku, stanowił jedno z najważniejszych wydarzeń w historii transformacji ustrojowej Europy Środkowo-Wschodniej. Był on przełomowym momentem, który zapoczątkował proces pokojowego przejścia od systemu komunistycznego do demokracji. Negocjacje między przedstawicielami władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a opozycją skupioną wokół „Solidarności” doprowadziły do porozumienia, które otworzyło drogę do pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych oraz rozpoczęło stopniowe zmiany w systemie politycznym kraju.
Geneza Okrągłego Stołu wiąże się bezpośrednio z sytuacją społeczno-polityczną w Polsce lat 80., naznaczoną kryzysem gospodarczym, niezadowoleniem społecznym i stopniową erozją władzy komunistycznej. Wprowadzenie stanu wojennego w grudniu 1981 roku doprowadziło do brutalnego stłumienia opozycji, ale nie zlikwidowało jej całkowicie. Przez kolejne lata władze PRL próbowały stabilizować sytuację poprzez częściowe reformy i represje wobec środowisk niezależnych, jednak stopniowe pogłębianie się problemów gospodarczych oraz rosnąca presja społeczna i międzynarodowa zmusiły je do podjęcia dialogu z opozycją.
Obrady Okrągłego Stołu, które rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku i trwały ponad dwa miesiące, były efektem długotrwałych negocjacji i politycznych manewrów obu stron. Kluczowym pytaniem pozostawało, czy rozmowy miały charakter rzeczywistego kompromisu, czy też były jedynie narzuconą przez sytuację koniecznością, wynikającą z braku innych rozwiązań. W ich wyniku ustalono m.in. przywrócenie legalności „Solidarności”, przeprowadzenie częściowo wolnych wyborów do Sejmu i całkowicie wolnych wyborów do nowo utworzonego Senatu oraz wprowadzenie urzędu Prezydenta PRL. Choć porozumienie nie spełniało wszystkich postulatów opozycji, stworzyło fundament pod dalsze przemiany ustrojowe.
Konsekwencje Okrągłego Stołu okazały się dalekosiężne. Wybory czerwcowe 1989 roku przyniosły miażdżące zwycięstwo kandydatom Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, co stało się początkiem końca rządów komunistycznych w Polsce. Choć w pierwszych miesiącach po wyborach władze PRL nadal próbowały utrzymać wpływy, to już w sierpniu 1989 roku powstał rząd Tadeusza Mazowieckiego, pierwszy niekomunistyczny gabinet w Europie Środkowo-Wschodniej od czasów II wojny światowej. Wydarzenia te miały także szerokie reperkusje międzynarodowe – sukces polskiej transformacji przyczynił się do przyspieszenia przemian w innych krajach bloku wschodniego, prowadząc ostatecznie do upadku muru berlińskiego i rozpadu ZSRR.
Praca ta ma na celu analizę przyczyn, przebiegu i konsekwencji Okrągłego Stołu. W pierwszym rozdziale przedstawiona zostanie sytuacja polityczna PRL przed 1989 rokiem oraz czynniki, które doprowadziły do podjęcia rozmów. W drugim rozdziale omówiony zostanie sam proces negocjacji, ich główne punkty oraz mechanizmy kompromisu między władzą a opozycją. Trzeci rozdział poświęcony będzie politycznym skutkom Okrągłego Stołu, zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym. Celem analizy jest ukazanie, w jaki sposób decyzje podjęte wiosną 1989 roku wpłynęły na dalszy bieg historii Polski oraz całego regionu.
