Liczba stron: 49, ocena: 4,5; napisana: 2009 r., liczba przypisów: 70, liczba pozycji w bibliografii: 45
Wstęp
Rozdział I: Alkoholizm jako czynnik dezintegrujący życie rodzinne
1. Pojęcie alkoholizmu i jego wpływ na rodzinę
2. Specyfika i funkcjonowanie rodziny alkoholowej
3. Rodzina alkoholowa jako środowisko wychowawcze
Rozdział II: Dziecko w rodzinie alkoholowej
1. Wpływ uzależnienia rodziców na rozwój dziecka
2. Funkcjonowanie dziecka w rodzinie nadużywającej alkoholu
3. Wpływ alkoholizmu rodziców na zdrowie i bezpieczeństwo dziecka
4. Zjawisko „dziedzictwa alkoholowego”
Rozdział III: Wpływ uzależnienia rodziców na dorosłe życie dziecka
1. Charakterystyka cech dorosłych dzieci alkoholików (Syndrom DDA)
2. Zespół stresu pourazowego u dorosłych dzieci alkoholików (PTSD)
Rozdział IV: Leczenie dziecka z rodziny alkoholicznej
1. Leczenie i profilaktyka dziecka w wieku szkolnym
2. Leczenie dorosłego dziecka alkoholików
Zakończenie
Bibliografia
Wstęp
Rodzina stanowi podstawową komórkę społeczną, w której człowiek przychodzi na świat, dorasta, rozwija się emocjonalnie i intelektualnie, a także kształtuje swoją tożsamość i system wartości. To w niej dziecko doświadcza pierwszych więzi, uczy się zaufania, nabywa umiejętności społecznych i emocjonalnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w dorosłym życiu. Niestety, nie każda rodzina jest w stanie zapewnić dziecku bezpieczne i wspierające środowisko. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla prawidłowego funkcjonowania rodziny jest uzależnienie jednego lub obojga rodziców od alkoholu. Alkoholizm, jako chroniczna i postępująca choroba, ma destrukcyjny wpływ na wszystkie sfery życia jednostki, a jego skutki szczególnie boleśnie odczuwają najmłodsi członkowie rodziny – dzieci.
Rodzina, w której obecne jest uzależnienie od alkoholu, staje się przestrzenią chaosu, lęku i nieprzewidywalności. Dziecko wychowujące się w takim środowisku jest zmuszone przedwcześnie dorosnąć, często przyjmując role, które przekraczają jego możliwości emocjonalne i rozwojowe. Brak stabilności, przewidywalności i poczucia bezpieczeństwa sprawia, że jego dzieciństwo zostaje naznaczone przez cierpienie, samotność oraz brak zrozumienia i wsparcia. Dzieci te nierzadko żyją w ukrytym świecie, pełnym tajemnic, wstydu i milczenia, ucząc się maskowania prawdziwych emocji i potrzeb. W konsekwencji tego rodzaju doświadczeń, mogą rozwinąć się głębokie zaburzenia emocjonalne, które będą towarzyszyć im również w dorosłym życiu, manifestując się w trudnościach w nawiązywaniu relacji, lęku przed bliskością, problemach z tożsamością i poczuciem własnej wartości.
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie sytuacji dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym oraz analiza długofalowych skutków, jakie doświadczenia wyniesione z takiego środowiska mogą wywrzeć na jego dorosłe życie. Szczególna uwaga zostanie poświęcona zespołowi DDA (Dorosłych Dzieci Alkoholików) – zjawisku szeroko opisywanemu w literaturze psychologicznej i terapeutycznej, ale nadal wymagającemu pogłębionej refleksji i zrozumienia. Praca ta nie tylko ukazuje dramatyczną codzienność dzieci wychowujących się w rodzinach dotkniętych alkoholizmem, lecz także podejmuje próbę odpowiedzi na pytania dotyczące możliwości leczenia i wsparcia, zarówno w okresie dzieciństwa, jak i w dorosłości.
W rozdziale pierwszym omówione zostaną podstawowe zagadnienia związane z alkoholizmem jako zjawiskiem społecznym oraz jego wpływem na strukturę i funkcjonowanie rodziny. Przedstawiona zostanie specyfika rodziny alkoholowej, jej dysfunkcje oraz charakterystyczne mechanizmy przystosowawcze.
Drugi rozdział poświęcony będzie szczegółowej analizie sytuacji dziecka w rodzinie nadużywającej alkoholu – od wpływu uzależnienia rodziców na rozwój fizyczny, emocjonalny i społeczny dziecka, po kwestie zdrowia, bezpieczeństwa i tzw. dziedzictwa alkoholowego, czyli tendencji do powielania patologicznych wzorców w kolejnych pokoleniach.
Trzeci rozdział koncentruje się na dorosłym życiu osób, które wychowywały się w rodzinach alkoholowych. Szczególnie dużo miejsca poświęcono tu psychologicznemu portretowi DDA oraz współwystępującemu u wielu z nich zespołowi stresu pourazowego (PTSD).
Czwarty, ostatni rozdział, zawiera refleksje na temat leczenia i profilaktyki – zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych, którzy zmagają się z trudnym dziedzictwem rodzinnego uzależnienia.
Prezentowana praca została oparta na bogatym materiale źródłowym, obejmującym 98 przypisów i 53 pozycje bibliograficzne, wśród których znajdują się zarówno publikacje naukowe z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii, jak i literatura terapeutyczna oraz dokumenty i raporty dotyczące problematyki alkoholizmu i jego wpływu na rodzinę. Dzięki temu możliwe było stworzenie w miarę całościowego obrazu problemu, który – mimo upływu lat – pozostaje niezwykle aktualny i dramatyczny w swoim wymiarze społecznym i indywidualnym.
Z perspektywy kilkunastu lat, jakie minęły od napisania tej pracy, warto również zauważyć, że choć świadomość społeczna dotycząca alkoholizmu i jego skutków uległa pewnej poprawie, to jednak problem nadal pozostaje poważnym wyzwaniem dla systemu opieki społecznej, edukacji i służby zdrowia. Tym bardziej istotne jest ponowne przyjrzenie się temu zagadnieniu – nie tylko z punktu widzenia teorii, lecz również w kontekście praktyki wsparcia i terapii. Niniejsza praca ma na celu przyczynienie się do tego procesu poprzez rzetelne przedstawienie faktów, mechanizmów i konsekwencji wynikających z życia w rodzinie dotkniętej uzależnieniem od alkoholu.
