praca magisterska – 86 stron; dwie ankiety – do uczniów i nauczycieli
Wstęp 2
Rozdział I. Rodzina – wymiar instytucjonalny i grupowy 4
1.1. Rodzina grupą i instytucją społeczną 4
1.1.1. Definicja rodziny jako grupy pierwotnej 4
1.1.2. Instytucjonalny wymiar rodziny 11
1.1.3. Rodzina wspólnotą i zrzeszeniem 13
1.2. Rodzina współczesna 20
Rozdział II. Emigracja zarobkowa i jej wpływ na stan rodziny 26
2.1. Przyczyny i skutki emigracji zarobkowej 26
2.2. Emigracja stała Polaków 29
2.3. Okresowa emigracja zarobkowa Polaków 31
2.4. Emigracja zarobkowa Polaków po akcesji 38
Rozdział III. Metodologia badań własnych 48
3.1. Uzasadnienie podjęcia tematu 48
3.2. Przedmiot, cel i konceptualizacja badań empirycznych 48
3.3. Problemy badawcze 50
3.4. Zmienne i ich wartości oraz wskaźniki 52
3.5. Hipotezy badawcze 53
3.6. Metoda badawcza 54
3.7. Narzędzie badawcze 54
3.8. Dobór próby 55
Rozdział IV. Eurosieroctwo – nowe zjawisko społeczne. Wyniki badań własnych 58
4.1. Wyniki badań własnych 58
4.2. Podsumowanie i wnioski 70
Zakończenie 73
Bibliografia 75
Spis wykresów 79
Załącznik I 80
Załącznik II 83
Wstęp
Eurosierota to dziecko, które wychowuje się bez co najmniej jednego rodzica, który wyjechał za granicę w celach zarobkowych. Eurosieroctwo natomiast to fakt nieposiadania przez kogoś (niepełnoletniego) obojga rodziców lub jednego rodzica, którzy opuścili kraj za pracą. To zjawisko zalicza się jako jedno z pod-dziedzin „sieroctwa społecznego” (stan określający sytuację i położenie społeczne dzieci wychowywanych poza rodziną w domach dziecka lub w rodzinach zastępczych, np. ze względów innych niż śmierć rodziców).
Polacy najchętniej wybierają migrację do Europy Zachodniej, a więc do krajów o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. Niemcy i Austrię wybierają zwykle osoby nieco starsze wiekiem, natomiast ludzie młodzi znający język angielski – głównie Wyspy Brytyjskie. Każda osoba, małżeństwo lub rodzina, która decyduje się na wyjazd może być w statystykach w Polsce zaliczona do różnych grup i podgrup. Kryteriami są: czas spędzony na migracji, osoba migrująca (student, absolwent uczelni, bezrobotny) i cel migracji. Ważny też jest czas pobytu za granicą. Pierwszy okres trwa do 6 miesięcy pobytu, drugi od 6 miesięcy do 5 lat, trzeci to czas ponad 5 lat. Pierwszy przedział obejmuje głównie osoby wykonujące prace sezonowe. Drugi okres to przedział, w którym są osoby zdecydowane na dłuższy wyjazd od pracy, jednak nie chcą pozostać na stałe za granicą. Trzecia grupa to już emigranci, którzy zdecydowani są na stały pobyt za granicą.
Celem pracy jest zaprezentowanie zagadnienia eurosieroctwa jako współczesnego problemu społecznego.
Praca składa się z czterech rozdziałów.
W pierwszym rozdziale zawarte są informacje odnośnie rodziny, w zakresie wymiaru instytucjonalnego i grupowego, a więc: rodzina grupą i instytucją społeczną, definicja rodziny jako grupy pierwotnej, instytucjonalny wymiar rodziny, rodzina wspólnotą i zrzeszeniem, rodzina współczesna.
W drugim rozdziale opisana jest emigracja zarobkowa i jej wpływ na stan rodziny, a więc: przyczyny i skutki emigracji zarobkowej, emigracja stała Polaków, okresowa emigracja zarobkowa Polaków oraz emigracja zarobkowa Polaków po akcesji.
Trzeci rozdział dotyczy metodologii badań własnych, a więc: uzasadnienie podjęcia tematu, przedmiot, cel, konceptualizacja badań empirycznych, problemy badawcze, zmienne i ich wartości oraz ich wskaźniki, hipotezy badawcze, metoda badawcza, narzędzia badawcze oraz dobór próby.
W czwartym rozdziale przedstawione są wyniki badań własnych w zakresie eurosieroctwa jako nowego zjawiska społecznego.
Migracja i emigracja to trudna decyzja każdej osoby i jego rodziny. Motywy wyjazdów każdego migranta czy emigranta są różne: rodzinne, zawodowe, zarobkowe, również łączenia lub zakładania rodzin (np. migrantów – Polaków z Anglikami). Najważniejszą motywacją wyjazdów Polaków jest jednak trudna sytuacja materialna i rodzinna osób wyjeżdżających. Zwykle wyjeżdża pierwszy ojciec, potem „sprowadza” żonę, czasami żonę z dzieckiem lub z dziećmi. Bywa jednak często, że rodzice wyjeżdżają z Polski i pozostawiają w kraju dzieci pod opieką babci lub dziadka, a nawet starszego niepełnoletniego rodzeństwa. Często „zaplanowany” krótki wyjazd osób za granicę „przedłuża się”. Tragiczne dla dzieci są przypadki, gdy np. samotna matka – migrantka za granicą – porzuca dzieci w kraju! To już jest patologia eurosieroctwo. Innym problemem jest fakt, czy to jest pierwszy wyjazd danej osoby, czy kolejny.
Każda wyjeżdżająca osoba na imigracji przechodzi kolejne etapy przystosowania (adaptacji). Trzeba bowiem „tam – poza ojczyzną” nauczyć się żyć (znać język, dostosować się do kultury, często traci się pracę, patologiczny może być czasami „kontakt” z Polakami lub obcokrajowcami). Po powrocie do kraju – reemigracja, z różnych powodów też trzeba się „dostosować” do życia w Polsce. Jest to również stresujące (niższe zarobki, często rodziny się rozchodzą, dzieci „odzwyczajają” się od rodziców, a nawet ich się boją; ojca – bo go nie pamiętają czy nie znają w ogóle). W licznych publikacjach: w prasie codziennej, w tygodnikach, w telewizji społeczeństwo jest informowane o eurosieroctwie. Jest to groźne społecznie dla dotkniętych problemem rodzin. Patologia to sytuacja, gdy matka i ojciec pozostawiają w kraju dzieci bez opieki rodzicielskiej na dłuższy okres (takie zjawisko ma miejsce również np. na Litwie).
Wstydliwym efektem ubocznym obecnej fali migracyjnej jest osamotnienie dziesiątek tysięcy dzieci, które nie mieszczą się w planach rodziców i zostają w kraju. Ale i te wywiezione przechodzą traumę wykorzenienia. Emigracja rozrywa rodzinę. Zwłaszcza taką, która wcześniej była krucha.
Eurosieroctwo powoduje u dzieci zachowania zaliczane w literaturze psychologicznej i pedagogicznej do niedostosowania społecznego (np. zamykania się w sobie, nałogów – narkomanii, alkoholizmu lub internetoholizmu). Inne reakcje eurosieroctwa to zachowania demonstracyjne – wrogie. Jest to czasami agresja wobec nauczycieli, wobec zastępczych opiekunów, wobec kolegów w szkole. Dzieci te mają zaniżoną samoocenę, czują się „porzucone” i gorsze od swoich kolegów i koleżanek, których rodzice są w domu.
